Kozacy rejestrowi
Kozacy rejestrowi – Kozacy zaporoscy, wpisani do tak zwanego imiennego wykazu żołnierzy i tym samym wzięci na żołd Rzeczypospolitej, później również Rosji. Pierwszy rejestr kozacki został sporządzony w 1572.
Historia
Początkowo rejestr liczył około 400 osób, jego liczebność zmieniała się wraz z niepokojami i buntami na Naddnieprzu, w 1590 było już około tysiąca Kozaków rejestrowych. W 1637 Kozacy wywalczyli sobie rejestr w liczbie 8 tys. osób i znaczne przywileje. W 1638, po klęsce powstania Pawluka, zmniejszono go do 6 tys. i ograniczono autonomię Kozaków[1].
Zbyt mała liczba Kozaków rejestrowych była jedną z przyczyn wybuchu w 1648 powstania Chmielnickiego. Zgodnie z ugodą zborowską z sierpnia 1649, król Jan II Kazimierz Waza uznał tytuł hetmański Chmielnickiego i rozszerzył rejestr Kozaków do 40 tysięcy, natomiast po bitwie pod Beresteczkiem w 1651, w wyniku ugody w Białej Cerkwi zmniejszono liczbę Kozaków rejestrowych do 20 tys. Unia hadziacka w 1658 ustalała 30 tysięcy albo jako Wielmożny Hetman Zaporoski na Regestrze poda.
Siedziby pułków i liczba Kozaków rejestrowych po zawarciu ugody zborowskiej w 1649[2].
# Siedziba pułku
Kozaków rejestrowychLiczba
Kozaków rejestrowych1 Biała Cerkiew 2990 2 Bracław 2662 3 Czerkasy 2990 4 Czernihów 998 5 Czehryń 3220 6 Humań 2977 7 Kalnik 2050 8 Kaniów 3167 9 Kijów 2002 10 Korsuń 3470 11 Kropiwna 1993 12 Myrhorod 3009 13 Nieżyn 991 14 Perejasław 2986 15 Połtawa 2970 16 Pryłuki 1996
Zobacz też
Zobacz w Wikiźródłach hasło Rejestrowi Kozacy w Encyklopedii staropolskiej |
Zobacz hasło kozak w Wikisłowniku |
Zobacz multimedia związane z tematem: Kozacy rejestrowi |
Przypisy
- ↑ Ordynacja wojska zaporoskiego regestrowego w służbie Rzeczypospolitej będącego (Polityczne przyczyny Powstania Chmielnickiego, s. 2–3.)
- ↑ MarekM. Gędek MarekM., Atlas historyczny wojen polskich, ZofiaZ. Gawryś (red.), KarolK. Linder (ilustr.), Warszawa: Bellona, 2009, s. 90-91, ISBN 978-83-11-11642-9, OCLC 751294663 .
- p
- d
- e
Okresy | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Struktury | |||||||
Rodzaje wojsk | |||||||
Formacje wojskowe |
| ||||||
Konfederacje żołnierskie | |||||||
Rokosze | |||||||
Hetmani | |||||||
Terminy wojskowe |
| ||||||
Większe oddziały w XVII wieku | |||||||
Armia koronna w XVIII wieku |
| ||||||
Armia litewska w XVIII wieku |
| ||||||
Insurekcja kościuszkowska |
|
- p
- d
- e
- PWN: 3926697
- БРЭ: 3503237